Poerimfeest

Poerim: een carnavalesk feest met een ernstige ondertoon

Twee koks, een operatiezuster, een brandweerman, een nomade, een cowboy, een hippie, een ontsnapte Alcatraz-gevangene en andere verklede mensen luisteren in de synagoge aandachtig naar het voorlezen uit de Tenach, de Joodse Bijbel. Een jongetje in Supermankostuum en zijn zusje met elfenvleugels scharrelen er wat om heen. 

Geflankeerd door twee mannen die de boekrol voor hem uit- en oprollen, zingleest de voorganger het boek Esther. Telkens als de naam ‘Haman’ valt, gaan de aanwezigen los met ratels, handen en voeten, een brandweeralarm, pollepels of gefluit. 

Het is Poerimfeest in de kleine synagoge in Bussum. Het feest waarop wordt gevierd dat het Joodse meisje Esther, dat koningin van Perzië werd, het Joodse volk redde van de vernietiging. 

Vashti

Het verhaal kort: de Perzische koning Ahasveros verstoot zijn vrouw Vashti omdat zij niet gehoorzaam genoeg is. Uit de mooiste meisjes van het land kiest hij de Joodse Esther tot zijn nieuwe vrouw. Mordechai, haar pleegvader, raadt haar aan haar Joodse afkomst geheim te houden. 

Mordechai

Mordechai gaat iedere dag naar het paleis in de hoop een glimp van Esther te kunnen opvangen. Op een dag voorkomt hij een moordaanslag op de koning. 

Haman

Haman is de hoogste hoveling van het land. Iedereen knielt voor hem, behalve Mordechai, die als Jood alleen knielt voor God. Haman is hier razend over en wil alle Joden in het land doden. Na toestemming van de koning stelt hij hiervoor een datum vast. Mordechai vraagt Esther hun volk te redden.  

Ahasveros

Die nacht kan de koning niet slapen en laat hij zich voorlezen uit de geschiedenisboeken. Als hij hoort van de verijdelde moordaanslag, wil hij zijn redder – Mordechai – alsnog belonen. 

Hij vraagt Haman hoe hij dat het beste  kan doen. Haman, die denkt dat de koning hem op het oog heeft, adviseert: ‘voer hem in koninklijke kleren op een koninklijk paard door de stad. En laat een hoge hoveling voor hem uitlopen en roepen: “zo doet de koning aan de man die hij eer wil bewijzen”.’ De koning vindt het een uitstekend idee. En hoe kan hij Mordechai nu beter  bedanken dan Haman voor Mordechai’s paard te laten uitlopen :)? 

Esther

De diep vernederde Haman zint op nog meer wraak en laat een paal oprichten om Mordechai op vast te spietsen. Esther realiseert zich dat alleen zij nog iets kan doen en doorkruist met gevaar voor eigen leven alle hofprotocollen om de koning te vertellen dat zij een Jodin is en dat Haman haar hele volk wil doden. 

De koning is woedend en geeft de Joden het recht zich te verdedigen. Zo overleven zij. Haman wordt aan zijn eigen paal gespietst. En Mordechai neemt zijn plaats in. 

Ondertoon

Het is een geweldig en ook geestig verhaal over eeuwenoude thema’s als man-vrouwverhoudingen, macht en eer, kleinzieligheid en wraak, angst en moed. En natuurlijk vooral over een pogrom, die deze keer werd afgewend dankzij een dapper Joods meisje. Tegelijkertijd klinkt in het verhaal natuurlijk ook een eeuwenlange geschiedenis van antisemitisme en vervolging mee. Daarom gaat aan het Poerimfeest, dat zoals alle Joodse feesten na zonsondergang begint, een vastendag vooraf. 

Hamansoren

Maar in Bussum is het vanavond – zoals in alle synagogen – vooral een vrolijk feest. Met na de dienst ‘nasjen, drinken en sjmoezen’,  zoals één van de aanwezigen het omschrijft. Ook daarbij is Haman prominent aanwezig: naast veel andere lekkernijen zijn er driehoekige Poerimkoekjes met dadels en chocola: Hamansoren.