‘Durf anders te kijken’
‘Je hebt gelijk, Maarten. Het leven is niet eerlijk. Mensen krijgen niet wat ze verdienen. Dingen gebeuren. Daar hebben we helemaal geen vat op. Soms maakt dat je intens gelukkig en soms maakt het je razend. En soms breekt het je hart. En soms zal het lijken of alles een grote puinhoop is waar je nooit meer je weg in zult vinden. Maar dat ongrijpbare maakt het leven ook prachtig, dat weet jij net zo goed als ik.’
Maarten en zijn moeder zitten samen in de auto – de perfecte setting voor een gesprek over moeilijke dingen. Maarten heeft alle reden om verward en verdrietig te zijn. Zijn jeugdvriendinnetje Loïs is heel ernstig ziek. Ze zijn samen opgegroeid: er zijn al foto’s van toen ze peuters waren, in een zwembadje in de tuin. En sinds kort is Maarten ook nog eens verliefd op Loïs geworden, die altijd zo leuk anders is. Maar hoe zeg je dat als je twaalf bent? En als je altijd gewoon bevriend was? En al helemaal nu Loïs misschien wel dood gaat?
Stom en laf
De chaos in Loïs, het kinderboek bij de Maand van de filosofie 2024, is geschreven door Yorick Goldewijk. Hij had al “ja” gezegd, toen hij het thema hoorde. ‘Chaos. Een heel groot onderwerp, dat op de website van de Maand ook een maatschappijkritische ondertoon meekrijgt. Best een uitdaging, dus. Maar toen bedacht ik dit verhaal over de chaos in het lijf van Loïs en in het hoofd van Maarten.
Maarten vindt het heel stom en laf van zichzelf dat hij Loïs de laatste drie weken van de zomervakantie, als zij niet meer naar hun vaste speelplek kan komen, niet durft op te zoeken.
Wat hij wel opzoekt, is wat Google zegt over de tumor die Loïs heeft. “Genetische chaos”, leest hij. Maar op de plaatjes lijkt het helemaal geen chaos. Het ziet er prachtig uit: een roze, driedimensionale sneeuwvlok.’
Zoiets als toeval
Al begrijpt Maarten de meeste informatie op internet niet, één zinnetje blijft hangen. ‘Overlevingskans neuroblastoom met uitzaaiingen: 35-50%.’
Maarten staarde naar de cijfers. 35-50%. Minder dan de helft. Maar wat zeiden die getallen over Loïs? Die gingen toch over andere mensen? Wat had Loïs met hen te maken? Zij deed alles een beetje anders, toch? 35-50%. Alsof alles zomaar vastgelegd is. Er was toch ook zoiets als toeval? Dat kon je toch niet zomaar aan de kant schuiven met die stomme cijfertjes? Er konden toch nog honderdduizend dingen gebeuren waardoor het bij Loïs gewoon goed zou komen?’
En dan bedenkt Maarten een plan. In hun dorp staat een oud huis: het Schervenhuis. Het verhaal gaat dat daar een keer een vaas is gevallen: niet kapot, maar juist heel. En dat er ook een keer een kapot horloge weer is gaan lopen. Wat als Loïs een nacht in dat huis zou doorbrengen?
Droevig én mooi
Het is niet verwonderlijk dat de Maand van de filosofie uitkwam bij Yorick Goldewijk. In de recensies van zijn boeken, maar ook van zijn prentenboeken komt het woord ‘filosofisch’ steevast terug.
‘Het ongrijpbare maakt het leven niet alleen moeilijk, maar ook prachtig. Dat geldt ook voor de vergankelijkheid. Op de een of andere manier is vergankelijkheid voor mij een belangrijk thema. Dat iets wat er is, ophoudt er te zijn, houdt m’n hele leven al bezig. Vergankelijkheid is droevig én mooi. Natuurlijk is het hartverscheurend dat je iemand of iets niet voor eeuwig kan vasthouden. Tegelijkertijd zorgt juist dat ervoor dat je ze op waarde schat en koestert. En soms vergeten we dat. Dan lijkt iets vanzelfsprekend, totdat dat ineens niet meer zo is.’
Vasthouden
Die moeite dat je dingen niet kan vasthouden, had Yorick altijd al. ‘Ik had op de basisschool altijd al heimwee. Op schoolreisje verlangde ik naar huis. En thuis miste ik mijn vriendjes op school. Mijn kinderen hebben dat ook heel sterk – dus ik denk dat ik dat heb doorgegeven.
Yoricks boeken hebben altijd ook een magische component. ‘Misschien is er een hele werkelijkheid om ons heen die voor ons verborgen is, omdat onze zintuigen beperkt zijn. Maar zou het zo kunnen zijn dat die wereld misschien zo nu en dan wel doorschemert in onze werkelijkheid? In mijn boek Duizend & ik vraagt de hoofdpersoon zich af: wat is nou echt? Is iets wat in een droom gebeurt minder echt?’
De moeder van Cato, de hoofdpersoon uit mijn boek Films die nergens draaien, is bij Cato’s geboorte overleden. Maar betekent dat dat ze ook helemaal weg is? En andersom stelt Cato zichzelf de vraag: bestaat iets ook als niemand er naar kijkt?
Verborgen
‘Ik wil kinderen meegeven dat het belangrijk is nieuwsgierig te blijven. Te durven twijfelen aan wat iedereen vindt. Dingen van andere kanten te bekijken dan je gewend bent. In de werkelijkheid zit zoveel verborgen dat we nog niet kennen. Dat hoeven ze niet aan te nemen van mij, of van Cato, van Duizend of Maarten. Grote wetenschappers konden hun ontdekkingen alleen doen door de gebaande wegen te verlaten. Door anders te kijken.’
Interview: Marijke Verduijn
Foto: Susan Brooijmans
Yorick Goldewijk (1979) is musicus en schrijver. Hij debuteerde in 2019 met het kinderboek Billy Extra Plankgas. In 2022 won hij de Gouden Griffel voor het ontroerende Films die nergens draaien. In 2023 verscheen de Young Adult Duizend & ik. Voor jonge kinderen schreef hij de prentenboeken Hier zijn draken en De boom die een wereld was.
