‘Ik ben heel blij dat ik geadopteerd ben, maar het is ook zwaar’

Het verhaal van Xueli (19) heeft eigenlijk drie startpunten. Toen ze acht maanden oud was, werd ze door haar Chinese ouders te vondeling gelegd. Ruim twee jaar later kwam ze bij haar Nederlandse moeder en zus wonen. ‘Misschien hebben mijn ouders mij te vondeling gelegd omdat ik een meisje ben en ze onder de een kind-politiek liever een jongetje wilden. Misschien ook wilden ze mij wel een kans geven. Mensen met albinisme hebben het niet altijd makkelijk in China.’

De derde start maakte Xueli toen ze 12 jaar was en – ‘gewoon in Albert Heijn’ – werd gespot door een kunstenaar, die onder de indruk was haar uiterlijk en haar kracht wilde laten zien. Een portret van Katinka Lampe in een landelijke krant, en een aantal fotoshoots in Nederland en daarbuiten leidden tot steeds meer internationale aandacht.

De BBC publiceerde een artikel over haar verhaal. En dat werd weer gezien door de directeur-generaal van UNESCO, die haar vroeg goodwill ambassadeur te worden in de strijd tegen racisme en discriminatie. ‘Het was allemaal heel toevallig. Ik wilde eigenlijk iets in de zorg gaan doen – om iets terug te kunnen geven aan de mensen die zo goed voor mij hebben gezorgd.’

Puzzelstukjes

‘Ik ben heel blij dat ik geadopteerd ben, maar het is ook zwaar. In het kindertehuis kreeg ik een naam en een geboortedatum: 15 augustus. Ik weet niet wat mijn echte naam is, of ik genetische afwijkingen heb, wat mijn echte verjaardag is. Dat zijn allemaal puzzelstukjes.

Sommige dingen kon ik wel laten uitzoeken. Uit een botonderzoek bleek dat mijn leeftijd wel ongeveer klopt. Maar ik weet niet waar ik precies geboren ben. In mijn paspoort staat de provincie Henan; daar heeft mijn moeder voor gestreden. Dat is een heel belangrijk advies aan mensen die kinderen willen adopteren: zorg dat in hun paspoort niet ‘birthplace unknown’ staat.

Het is ook heel belangrijk dat ouders zich verdiepen in de cultuur van hun kind en daarin verder te gaan dan de verplichte cursus. Mijn moeder heeft dat supergoed gedaan. Ze heeft een enorme boekenkast en een beetje Chinees geleerd om mijn cultuur te leren kennen.

Hoop is een kracht

Ik herinner me vrijwel niets van China. Er zijn wel bepaalde gevoelens die ik niet kan plaatsen. En toen ik acht jaar geleden in Hongkong was, herkende ik geuren en kleuren. Ik droom en fantaseer wel over mijn Chinese ouders. Dat ze net zo internationaal georiënteerd zijn als ik. Dat mijn Chinese moeder ook zo van dumplings houdt. Maar ik houd me wel aan de feiten. Ik fantaseer, maar denk niet dat dat de waarheid is.

Misschien hebben mijn ouders mij te vondeling gelegd omdat ik een meisje ben en ze onder de een kind-politiek liever een jongetje wilden. Misschien ook wilden ze mij wel een kans geven. Mensen met albinisme hebben het niet altijd makkelijk in China.

Natuurlijk hoop ik dat ik mijn ouders ooit terugvind. Hoop is een kracht waardoor je door blijft gaan en je doel probeert te bereiken. Maar hoe naar dat ook is, ik weet dat biologische ouders niet altijd zitten te wachten om dit verhaal weer op te rakelen.

Pijnlijk

Ik vind het wel belangrijk weer in contact te komen met mijn Chinese wortels. En ik wil ook zeker gaan kijken waar ik te vondeling ben gelegd. Ik denk dat dat wel rust zal geven, maar ik wil eerst nog beter Chinees leren.

In zekere zin is het hoofdstuk afgesloten. Niet als een boek, maar meer als een module: ik heb het doorgewerkt en ervan geleerd. Alle ervaringen hebben mij gemaakt tot de persoon die ik ben. Ik begrijp hoe pijnlijk het is als je niet wordt geaccepteerd door je ouders, of als je dat niet weet.

Racisme en discriminatie

Als goodwill ambassadeur van UNESCO zet ik mij in tegen racisme en discriminatie – in het bijzonder van mensen met albinisme. Ik realiseer me dat ik heel veel privileges heb. Ik heb geluk gehad dat ik een Nederlander ben die is opgegroeid in een goed, hoogopgeleid gezin.

In sommige landen in Afrika lopen mensen met albinisme gevaar vermoord te worden door medicijnmannen, die denken dat hun botten geneeskracht hebben. Vrouwen met albinisme worden er verkracht omdat mensen denken dat ze magische krachten hebben die Aids kunnen genezen.

Onbegrip

Ik ben nooit gepest, maar wel buitengesloten en tegen onbegrip opgelopen. Sommige mensen denken dat mijn witte haar een pruik is. Ze weten vaak niet dat ik door mijn albinisme maar heel weinig zie en dat ik buiten altijd een zonnebril op moet, omdat ik ook minder pigment heb in mijn ogen. Of ze willen me aanraken.

Op school was ik niet gelukkig. Bijna alle leraren waren heel aardig, maar ze begrepen niet altijd hoe ze met mij moesten omgaan. Je moet het kind zien, niet de beperking. Uiteindelijk ben ik van school gegaan. Dat kon omdat ik van een begripvolle leerplichtambtenaar ontheffing van de leerplicht kreeg. Ik ben wel blijven leren, maar heb helaas nog geen diploma. Ik hoop dat snel te halen.

Internationaal modellenbureau

Inmiddels werk ik voor een internationaal modellenbureau voor mensen die een mentale of fysieke beperking hebben. Hun boodschap is: accepteer mensen met een beperking. Niet alleen voor de views of de likes, maar echt. Iedereen daar hoort bij de familie. Ik geniet van het werk en vind het ook heel leuk om de foto’s te delen, maar er is wel een hele hoop nep. Sproetjes worden aangebracht, puistjes en extra gewicht juist weggewerkt. Alle foto’s zijn bewerkt – ook die van mij.

Regie over hun eigen leven

Naast mijn modellenwerk, werk ik bij de UNESCO Jongerencommissie en voor MEE Rotterdam als sociaal voorlichter. Ik ben nu ook bezig met een project in Rotterdam dat jongeren wil laten zien wat racisme en discriminatie doet met andere jongeren. Dat wordt een soort  fotohokje waarin jongeren hun verhalen op een mooie en rustige manier kunnen delen.

In DR Congo werk ik aan een project dat personen met albinisme helpt de regie over hun eigen leven te nemen. Bijvoorbeeld door zonnebrandcrème te maken en te verkopen. Die crème kan dan ook weer worden gebruikt door personen met albinisme. En ik maak de podcast- en videoserie Albinism Talks, te zien en horen op YouTube en Spotify, waarin ik jongeren met albinisme uit de hele wereld vraag naar hun ervaringen.

Geen slechte vragen

Ik roep mensen met een beperking op om open te antwoorden op vragen. Het heeft mij gebracht dat mensen mij beter begrijpen. Ik word soms wel moe van de vragen, maar ik voel het als mensen echt geïnteresseerd zijn. Word je gepest? Negeer het compleet. Neigt het naar racisme? Doe aangifte, bij de politie, of bij het Meldpunt discriminatie.

Of er goede vragen zijn? Er zijn eigenlijk geen slechte vragen. Mijn moeder zei vroeger altijd: ‘Er zijn geen goede of slechte vragen. Er zijn vragen en jij kan bepalen of je daar een antwoord op wil geven.’

Interview: Marijke Verduijn
Foto: Yvette de Wit