Rots & water: omgaan met jezelf en anderen

Margreet Meijer van Obs Oosterboerschool in Meppel geeft sinds 2015 aan alle groepen lessen Rots & Water. Ze begeleidt kinderen in de ontwikkeling van sociale vaardigheden en weerbaarheid. Zo leren ze zich bewust te worden van hun eigen kracht en de omgang met elkaar. Een reportage

Deze woensdag om half elf is groep 4/5 aan de beurt. Ze hebben net pauze gehad en komen terug in de klas. Voordat de les begint, roept Huub al: ‘Ik heb er zin in!’ Het gaat vandaag over intuïtie. Juf Margreet leidt het thema in en legt uit wat intuïtie eigenlijk is. Ze zegt dat het bij intuïtie gaat om vertrouwen hebben in jezelf en in de ander. Dat gaan ze straks voelen en ervaren. Daarna gaan de kinderen naar het speellokaal. Schoenen en sokken gaan uit, want dan kun je goed gronden. 

Stevig staan én flexibel zijn

Ze beginnen met de Rots & Watergroet. De groet maakt duidelijk dat het belangrijk is om stevig te zijn als een Rots en om flexibel te zijn als Water. De kinderen gaan daarvoor in een kring staan, steken hun rechter vuist (Rots) naar voren en zeggen:
‘Ik kan opkomen voor mezelf.
Ik kan me verdedigen.
Ik kan mijn eigen keuzes maken.
Ik weet welke weg ik moet nemen.’

Daarna steken ze hun linker vuist (Water) naar voren: ‘Vrede, vriendschap, communicatie, verbondenheid en we hebben respect voor elkaar.’

Geen goed of fout

Eerst doen de kinderen een focusoefening. Vooral Rots komt aan de beurt, waarbij het gaat om het stevig staan. In tweetallen staan ze tegenover elkaar. Tussenin ligt een lintje op de grond. Ze moeten allemaal bewegingen doen die juf zegt en bij het woord ‘lintje’, moet je zo snel mogelijk het lintje pakken. Na elke oefening vraagt Margreet hoe het ging. Steeds komt het bewust worden van wat je voelt terug, het stevig staan, rustig in en uitademen voordat je begint. Er is geen winnaar en er is geen fout of goed.

Wanneer stop ik?

Daarna komt de oefening over intuïtie.  De leerlingen moeten met hun ogen dicht zo ver mogelijk naar de overkant van de zaal lopen waar een bank staat opgesteld en zelf aanvoelen en beslissen wanneer ze stoppen. De ene helft van de klas staat aan de ene kant van de zaal en loopt, de maatjes aan de andere kant waarschuwen als een kind tegen de bank dreigt te lopen. Het gaat erom dat ze zich bewust worden van hun eigen gevoel en daarop vertrouwen: wanneer stop ik? Doe ik voorzichtig en durf ik te luisteren naar mezelf die me laat stoppen als ik er (waarschijnlijk) ben? Vertrouw ik helemaal op mijn maatje en loop ik gewoon zonder aarzelen en voelen richting de bank? Ook nu vraagt Margreet de kinderen wat er gebeurde, wat ze voelden.

Aan niets denken

De les eindigt met de mindfulnessoefening Het bloemetje. Je gaat stevig staan, sluit je ogen ontspant en hoeft aan niets te denken. Je mag een beetje heen en weer wiegen als je dat prettig vindt. De leerlingen vinden het een fantastische oefening. De les wordt afgesloten met opnieuw de Rots & Watergroet. De ogen van de kinderen staan rustig en opgewekt en tevreden doen ze hun sokken en schoenen weer aan. 

Juf Margreet hoopt haar kinderen met Rots & Water iets blijvends mee te geven. ‘Ik wil hen leren zich bewust te worden van zichzelf, van hun eigen gevoel en van de ander’ zegt juf Margreet. ‘En door dat te combineren met mindfulnessoefeningen ervaren ze ook hoe het is om soms even helemaal niets te doen en niets te denken. Ik hoor van de kinderen dat ze leren voor zichzelf op te komen, hoewel ze dat eerst best moeilijk en spannend vinden. En ze vinden de oefeningen heel fijn. Soms zeggen kinderen ook dat ze zich na de lessen rustig en kalm voelen. Dat ze leren om rustig in en uit te ademen als ze zich bang voelen of iets willen zeggen en dat hen dat helpt om sterk te staan. 

Met haar toenmalige ‘moeilijke’ groep 6 volgde Margreet Meijer in 2012 de training Samen Weerbaar. ‘Dat deed ik om ongezonde structuren binnen de groep aan te pakken. Ik was blij verrast toen ik zag wat de training losmaakte in de groep: kinderen gingen veel positiever met elkaar om en vonden hun kracht, al was het voor sommige leerlingen soms best lastig om hun ‘nieuwe’ positie in de groep te aanvaarden. Kinderen krijgen zo ontzettend veel impulsen op een dag en het is zo waardevol ze te leren hoe ze daarmee om kunnen gaan.’

Daarna volgde de driedaagse cursus Rots & Water, die in alle groepen ingezet kon gaan worden. Margreet gebruikt voor de lessen het boek van het Gadaku Instituut samen met elementen uit het boek ‘Spelen in stilte, mindfulness in de klas’ van Irma Smegen. De andere groepsleerkrachten, die ook om de week de Rots & Waterles geven, gebruiken de lessen van het tv programma ReChill. 

Ook buiten school

‘Rots & Water gebruik je niet alleen op school. Het is iets wat je overal meedraagt. Ook als je niet kunt slapen, bij voetbal, als je naar de tandarts moet of bij een moeilijk proefwerk. De kinderen vertellen wanneer ze het gebruiken: ‘als iemand heel vervelend doet’, ‘om in slaap te komen’, ‘als ik gestrest ben’. Dit schooljaar houd ik ook zo nu en dan een spreekuur waar kinderen tips krijgen die met Rots & Water te maken hebben. 

Omdat alle kinderen met het programma bekend zijn, komt het in de hele school terug. Zo is ‘stevig staan’ een begrip. En er is de complimentenbal: als die door de klas wordt gegooid, krijgt wie hem vangt een compliment van degene die de bal heeft gegooid. Of de complimentenbal ligt die dag bij jou, wat betekent dat je de hele dag complimentjes moet geven en dat de kinderen uit de klas moeten raden wie die dag de complimentenbal had.

En als de leerlingen van groep 8 de basisschool definitief verlaten, lopen ze door de tunnel of love. Alle kinderen maken een tunnel door naast elkaar te gaan staan met hun armen omhoog en een voor een lopen of rennen de schoolverlaters daardoor naar buiten. Met in hun hand de sleutelhanger met een stressballetje van Rots & Water: om er ook nog eens aan te denken als ze van school zijn.’

Tekst: Kristel van Tiel

Kijk hier een documentaire over Rots & Water
Kijk hier de schooltv lessen ReChill.