De zoon van de Gazelle
Hoe zou het zijn om als baby op een onbewoond eiland terecht te komen? Hoe lang zou het duren vóór je je dingen ging afvragen die de dieren om je heen zich kennelijk niet afvragen? Hoe vraag je je die dingen af zonder taal? En met wie kan je ze delen?
De Zoon van de Gazelle – een verhaal uit de bloeitijd van de islamitische filosofie in de 12e eeuw – is een combinatie van Jungle Book en het Bijbelverhaal van Mozes en gaat zo. Uit angst voor een opvolger die hem van de troon zal stoten, laat de sultan alle pasgeboren jongetjes doden. Toch weet zijn eigen zus haar zoontje te redden door hem in een bedje met stro de zee op te sturen.
Als de baby aanspoelt op een onbewoond eiland, wordt hij gevonden en grootgebracht door een gazelle. De jongen, die zichzelf in zijn hoofd De levende (Hayy) noemt, denkt dat hij dat het enige dier is van zijn soort. Totdat hij na lange tijd een ander mens ontmoet. Asal heeft zich op het eiland laten afzetten omdat hij zich wil terugtrekken in de natuur. Als Asal Hayy leert spreken, blijken ze elkaar niet alleen in hun uiterlijk te herkennen, maar ook in hun vragen over het leven.
Bijzonder boek
De Zoon van de Gazelle is een bijzonder boek. Allereerst omdat de gedachten en vragen van Hayy zo enorm invoelbaar zijn. ‘Omdat ik niemand zoals ik tegenkwam, dacht ik dat ik het enige dier van mijn soort op de wereld was.’ Of zou hij, net als de andere dieren uit de buik van Moedergazelle zijn gekomen? Maar als Moedergazelle opnieuw zwanger wordt, baart ze een kleintje dat precies op haar lijkt. ‘Die aanblik deed pijn aan mijn ogen. Zij waren familie, dat kon je zo zien. Ik voelde me verlaten.’
En met wie kan hij zijn verdriet delen als Moedergazelle sterft? ‘Ik begon door te krijgen dat dieren elkaar niet troosten.’ Ze reageren wel op de dood van hun soortgenoten, maar ze leken zich nooit zo te voelen ‘als ik op deze dag: totaal door mijn gevoelens overmeesterd.’ En wat is er eigenlijk dood? Was haar lichaam stuk, of was er méér dat haar had doen leven? Iets dat je niet met je oog kan zien?
Vragen
Aan het eind van elk verhaal staan een paar vragen om verder over te denken of te praten. Hoe weet je of een verhaal waar is? Wat is moederschap? Kun je denken zonder een taal of woorden te hebben geleerd? Zijn mensen dieren? Wat is vriendschap? Kan er iets bestaan dat ons verstand te boven gaat, of kunnen we alles begrijpen als we maar goed nadenken? Heeft het leven een doel? Kun je angst loslaten? Kan een samenleving met geld en eigendom eerlijk zijn voor iedereen? Wat is een gelukkig leven?
Het zijn bekende filosofische vragen, maar het mooie aan De Zoon van de Gazelle is dat ze opkomen uit het verhaal van Hayy en daardoor met de voeten op de grond blijven.
Tekst: Marijke Verduijn
Sabine Wassenberg en Kamel Essabane
De zoon van de gazelle
Gebaseerd op het verhaal Hayy ibn Yaqzan van de twaalfde-eeuwse filosoof Ibn Tufayl
Met tekeningen van Karuna Wirjosemito
Uitgeverij De Meent, 2022
ISBN 978 90 831 6739 8
€ 22,50
